Poradnik - ngo.pl

Jeżeli organizacja chce starać się o nadanie statusu OPP musi dokonać odpowiednich zmian w statucie. Zmiany w statucie muszą być zgłoszone do KRS.

Każda organizacja, w tym także organizacja mająca status OPP, ma obowiązek sporządzenia i zatwierdzenia rocznego sprawozdania finansowego. Organizacje pożytku publicznego dodatkowo mają także obowiązek sporządzenia rocznego sprawozdania merytorycznego.

Obowiązują dwa wzory sprawozdań merytorycznych organizacji pożytku publicznego:

• sprawozdanie podstawowe – dotyczy organizacji, które osiągnęły przychód powyżej 100 tys. zł
• sprawozdanie w wersji uproszczonej – dotyczy organizacji, które osiągnęły przychód do 100 tys. zł.

Swoje pierwsze sprawozdanie organizacja pożytku publicznego sporządza za rok, w którym otrzymała status OPP. Np. jeśli organizacja otrzymała status w lipcu 2021 roku, to pierwszy raz jako OPP będzie się sprawozdawała za 2021 rok - w roku 2022.

Zamieszczanie sprawozdań w bazie internetowej

Po zatwierdzeniu sprawozdania finansowego OPP mają obowiązek opublikować (zamieścić) sprawozdanie merytoryczne i zatwierdzone sprawozdanie finansowe (czyli po podjęciu uchwały o zatwierdzeniu sprawozdania, samej uchwały w bazie się nie umieszcza) w internetowej bazie sprawozdań prowadzonej w terminie:

• do 15 lipca – dotyczy to OPP, których rok obrotowy jest taki sam jak rok kalendarzowy
• do 30 listopada – dotyczy to OPP, których rok obrotowy różni się od roku kalendarzowego.

Sprawozdanie zatwierdzone przez odpowiednie władze organizacji (np. walne zebranie, radę fundacji) musi być przyjęte najpóźniej do końca szóstego miesiąca od dnia zakończenia roku obrotowego.

OPP nie wysyłają sprawozdań w wersji papierowej i nie mają obowiązku publikowania sprawozdania w Monitorze Polskim B.

Upublicznienie sprawozdań

Organizacje pożytku publicznego mają obowiązek upublicznić swoje sprawozdanie merytoryczne i finansowe w sposób umożliwiający zapoznanie się z jego treścią wszystkim zainteresowanym osobom, w tym także poprzez umieszczenie sprawozdań na swojej stronie internetowej.

Pamiętajmy, że publikacja sprawozdań w bazie i umieszczenie ich na stronie internetowej to dodatkowe obowiązki sprawozdawcze wynikające z faktu posiadania statusu organizacji pożytku publicznego. Poza tym OPP, tak jak każda inna organizacja, musi jeszcze przesłać sprawozdanie finansowe do urzędu skarbowego, a jeśli prowadzi działalność gospodarczą to także do KRS.

Jeśli organizacja pożytku publicznego nie zamieści, nie prześle sprawozdania merytorycznego i finansowego w ustawowym terminie lub prześle je jako niepełne, budzące wątpliwości to czekają ją poważne sankcje:

• Za nieopublikowanie zatwierdzonego sprawozdania finansowego i sprawozdania merytorycznego w ustawowym terminie OPP nie zostanie zamieszczona na wykazie organizacji pożytku publicznego uprawnionych do otrzymywania 1% podatku za dany rok. Dotyczy to tych organizacji, które uzyskały status OPP w latach wcześniejszych niż rok, za który jest rozliczenie podatkowe – zasadę tę wyjaśniamy na poniższym przykładzie.

• W pozostałych przypadkach (przepisy ich nie określają, ale zapewne może chodzić np. o przesłanie sprawozdania niepełnego lub błędnie sporządzonego) dyrektor NIW wzywa organizację do zaniechania naruszeń oraz przedstawienia niezbędnych wyjaśnień dotyczących naruszenia obowiązków sprawozdawczych. Jeżeli OPP nie zastosuje się do wezwania dyrektora w ciągu 30 dni od daty ich przedstawienia występuje z wnioskiem do KRS o wykreślenie jej statusu OPP.

Wysyłanie sprawozdania do KRS zależy od tego czy OPP prowadzi działalność gospodarczą. Jeśli tak, to ma obowiązek przesłać do KRS sprawozdanie finansowe wraz z uchwałą zatwierdzającą to sprawozdanie i opinią audytora (jeśli była wymagana) w terminie 15 dni od daty zatwierdzenia sprawozdania finansowego.

OPP nie wysyła do KRS sprawozdania merytorycznego.

Na wykazie organizacji uprawnionych do otrzymywania 1% umieszczane są organizacje, które spełniają warunki ustawy i otrzymały status OPP do 30 listopada danego roku podatkowego oraz organizacje, które otrzymały status OPP w latach wcześniejszych (np. rok, dwa lub więcej lat wcześniej) i wypełniły odpowiednie obowiązki sprawozdawcze. Wykaz jest elektroniczny, prowadzi go, od 28 października 2017 roku, dyrektor Narodowego Instytutu Wolności. Można go sprawdzić tutaj: https://niw.gov.pl/opp/wykaz-opp/. 

Wykaz jest publikowany nie później niż 15 grudnia roku, za który podatnicy podatku dochodowego od osób fizycznych mogą przekazać 1% podatku (np. 15 grudnia 2017 r.). Zawiera następujące dane o organizacjach pożytku publicznego (zgodnie z informacji dostarczonymi dyrektorowi Narodowego Instytutu Wolności przez ministra sprawiedliwości):

• nazwa i siedziba OPP,
• numer KRS,
• numer NIP, jeśli został wpisany do KRS

Wykaz jest aktualizowany co roku, dlatego nie ma na nim danych organizacji:

• które nie dopełniły obowiązków sprawozdawczych, czyli nie wysłały w terminie do 15 lipca sprawozdań do ministra pracy i polityki społecznej,
• które zostały pozbawione statusu OPP czy też same z niego zrezygnowały,
• likwidujących się albo w stosunku do których wpisana jest upadłość.

W wykazie publikowanym przez dyrekotra NIW nie ma numerów rachunków bankowych OPP. Dyrektor Narodowego Instytytu Wolności przekazuje ministrowi finansów listę organizacji uprawnionych do otrzymywania 1% podatku za dany rok, a OPP samodzielnie dostarczają do swojego urzędu skarbowego informację o numerze rachunku właściwym do przekazywania 1% podatku. Mają na to czas do 30 czerwca roku następującego po roku podatkowym, za który odliczany jest 1% podatku. Muszą to zrobić nowe OPP (te, które uzyskały status OPP do 30 listopada danego roku) oraz te, które zmieniły rachunek bankowy.

Numer rachunku bankowego zgłasza się do właściwego urzędu skarbowego na formularzu NIP-8. Skorzystaj z instrukcji wypełniania formularza NIP-8.

OPP, które uzyskały status w latach wcześniejszych i nie zmieniły numeru rachunku bankowego właściwego do przekazywania 1% podatku nie muszą zgłaszać aktualizacji rachunku bankowego.

OPP nie musi mieć specjalnego konta (subkonta) na wpłaty 1%, ale może je założyć specjalnie na 1%.

Sprawdź, o co pytają czytelnicy poradnik.ngo.pl:

Nowa OPP zgłasza konto do urzędu skarbowego

Fakt bycia organizacją pożytku publicznego nie zwalnia organizacji z obowiązku badania (czyli audytu) i ogłaszania sprawozdań finansowych, który narzuca art. 64 pkt 4 ustawy o rachunkowości. Jednakże przepis ten dotyczy organizacji, które w poprzednim roku spełniały co najmniej dwa z następujących kryteriów:

• zatrudniały w przeliczeniu na pełne etaty co najmniej 50 osób,
• miały sumę aktywów bilansu o wartości co najmniej 2,5 mln euro,
• miały przychód netto o wartości co najmniej 5 mln euro.

Dodatkowo OPP, które nie odpowiadają powyższym warunkom, mogą podlegać audytowi jeśli spełnią warunki określone w rozporządzeniu ministra finansów w sprawie obowiązku badania sprawozdań niektórych organizacji pożytku publicznego. Obowiązek ten dotyczy organizacji pożytku publicznego, które nie podlegają takiemu badaniu zgodnie z przepisami o rachunkowości, ale spełniają łącznie trzy następujące kryteria:

1. realizują zadania publiczne zlecone, jako powierzone do wykonywania lub do wspierania zadania publicznego, oraz
2. otrzymały w roku obrotowym łączną kwotę dotacji na realizację tych zadań w wysokości co najmniej 50 tys. zł, oraz
3. osiągnęły w roku obrotowym przychody w wysokości co najmniej 3 mln zł.

Organizacja musi zbadać sprawozdanie finansowe za rok następujący po roku w którym spełniła wyżej wymienione warunki.

Badanie powinno być przeprowadzone możliwie szybko po sporządzeniu sprawozdania ponieważ opinię z badania należy załączyć do sprawozdania przy wysyłaniu go do odpowiednich miejsc np. do US, KRS.

Zmiana warunków w listopadzie 2018 r.

16 listopada 2018 r. weszło w życie nowe rozporządzenie określające kiedy sprawozdanie OPP podlega audytowi. Zmieniło ono jedną kwotę (w warunku drugim). 

Obowiązkowemu badaniu sprawozdania finansowego podlegają OPP, jeśli spełniają łącznie wszystkie wymienione niżej warunki:

1. realizują zadania publiczne zlecone, jako powierzone do wykonywania lub do wspierania zadania publicznego, oraz
2. otrzymały w roku obrotowym łączną kwotę dotacji na realizację zadań określonych w pkt 1 w wysokości co najmniej 100 000 zł (w tym miejscu nastąpiła zmiana), oraz
3. osiągnęły w roku obrotowym przychody w wysokości co najmniej 3 000 000 zł.

Nowe przepisy "mają po raz pierwszy zastosowanie do organizacji pożytku publicznego, które spełniły warunki określone w § 1 ust. 1 w roku obrotowym poprzedzającym rok obrotowy, który zakończył się po dniu 28 października 2018 r."

OPP powinny zwrócić szczególną uwagę na to, czy w księgach rachunkowych zostały wyodrębnione wszystkie potrzebne informacje wynikające z prawa i realizowanych działań. Po to, by można je było pokazać na "obrazie" finansów, czyli sprawozdaniu finansowym.

OPP musi wydzielić rachunkowo środki z 1%, w tym wysokość środków wydatkowanych na promocję 1% podatku dochodowego od osób fizycznych. Zostało to wprost wskazane w nowelizacji ustawy o pożytku z 2015 roku. Wydzielenie w księgach rachunkowych ułatwi także wypełnienie sprawozdania merytorycznego, w którym podawane są zarówno informacje o przychodach z 1%, jak i środkach wydanych w ramach 1%, a także środkach pozostałych z lat ubiegłych.

Ponadto organziacje prowadzące nieodpłatną i odpłatną działalność pożytku publicznego, bez względu na to czy posiadają status OPP, powinny zwrócić uwagę na to czy w księgach rachunkowych zostały wyodrębnione: nieodpłatna i odpłatna działalność pożytku publicznego po to, aby można było ustalić wysokość przychodów, kosztów i wyników każdej z nich.

Organizacja pożytku publicznego nie może prowadzić uproszczonej ewidencji przychodów i rozchodów.

Wyodrębnienie działalności przez tzw. organizacje kościelne

Organizacje, o których mowa w art. 3 ust. 3 pkt 1 ustawy, tzw. organizacje kościelne i wyznaniowe, które prowadzą działalność w sferze pozytku publicznego muszą wyodrębnić tę działalność w sposób zapewniający należytą identyfikację pod względem organizacyjnym i rachunkowym. Według niektórych komentatorów oznacza to utworzenie odrębnej jednostki organizacyjnej, która prowadziłaby działalność pożytku publicznego.

Wymóg dotyczy informowania przez OPP o:

1.  Finansowaniu lub współfinansowaniu ze środków finansowych pochodzących z 1% podatku dochodowego od osób fizycznych promocji prowadzonej przez OPP, polegającej na publicznym zachęcaniu do przekazania 1% podatku

Organizacje, które prowadzą promocję z 1% w formie audiowizualnej, wizualnej lub dźwiękowej muszą zamieścić następującą informację: „Materiał promocyjny został sfinansowany/współfinansowany ze środków finansowych pochodzących z 1% podatku dochodowego od osób fizycznych.”

Na materiałach promocyjnych w formie audiowizualnej informację o finansowaniu/współfinansowaniu:

• umieszcza się w dolnej części materiału promocyjnego, na płaszczyźnie stanowiącej nie mniej niż 20% jej powierzchni w taki sposób, aby tekst wyróżniał się od tła płaszczyzny, był widoczny, czytelny, nieruchomy, umieszczony poziomo, przy czym odległość liter od dolnej i górnej krawędzi tła płaszczyzny materiału promocyjnego nie może być większa niż 1/2 wysokości liter, a odległość między wiersza mi napisu nie może być większa niż wysokość liter,
• należy odczytywać w sposób wyraźny w języku polskim, a czas trwania przekazu tej informacji nie może być krótszy niż 8 sekund.

Na materiałach promocyjnych w formie wizualnej informację o finansowaniu/współfinansowaniu:

• umieszcza się w dolnej części materiału promocyjnego, na płaszczyźnie stanowiącej nie mniej niż 20% jej powierzchni,
• umieszcza się w taki sposób, aby tekst wyróżniał się od tła płaszczyzny, był widoczny, czytelny, nieruchomy, umieszczony poziomo, przy czym odległość liter od dolnej i górnej krawędzi tła płaszczyzny materiału promocyjnego nie może być większa niż 1/2 wysokości liter, a odległość między wierszami napisu nie może być większa niż wysokość liter.

Jeśli materiał promocyjny składa się z więcej niż jednej strony informację należy umieścić na pierwszej stronie.

Promując w formie dźwiękowej informację należy odczytać w sposób wyraźny, w języku polskim, a czas trwania przekazu tej informacji nie może być krótszy niż 8 sekund.

Jeśli wielkość materiału promocyjnego uniemożliwia zamieszczenia pełnej informacji o finansowaniu, OPP może ją skrócić do następującego sformułowania: „Sfinansowano z 1% podatku”.

2. Możliwości albo braku możliwości wyboru i przekazania przez osobę fizyczną 1% podatku OPP w programach komputerowych umożliwiających wypełnienie zeznania podatkowego

Programy, które umożliwiają wybór organizacji zawierają informację:
„Program ten umożliwia swobodny wybór i przekazanie 1% podatku dochodowego od osób fizycznych wybranej organizacji pożytku publicznego.”

Programy, które nie dają możliwości wyboru organizacji zawierają informację:
„Program ten nie umożliwia swobodnego wyboru i przekazania 1% podatku dochodowego od osób fizycznych wybranej organizacji pożytku publicznego.”

Informację zamieszcza się tak, żeby:

• tekst wyróżniał się od tła płaszczyzny, był widoczny, czytelny, nieruchomy, umieszczony poziomo, przy czym odległość liter od dolnej i górnej krawędzi tła płaszczyzny nie może być większa niż 1/2 wysokości liter, a odległość między wierszami napisu nie może być większa niż wysokość liter,
• podatnik już przed rozpoczęciem wypełniania zeznania podatkowego był poinformowany o możliwości albo braku możliwości dokonania wyboru i przekazania 1% podatku wybranej OPP,
• zapewnić dostępność dla osób niepełnosprawnych, przez zapewnienie spełniania wymagań Web Content Accessibility Guidelines (WCAG 2.0), z uwzględnieniem poziomu AA.

Informację o możliwości wyboru dowolnej OPP lub jej braku zamieszcza się też na opakowaniu programu komputerowego.

Za nieprzestrzeganie przepisów dotyczących informowania o finansowaniu promocji grożą kary pieniężne.

OPP, zatrudniająca pracowników, powinna kierować się takimi samymi zasadami i przepisami, jak każda inna organizacja pozarządowa, która jest pracodawcą. Przy czym – przy ustalaniu wynagrodzenia za wykonywaną pracę – trzeba uważać, aby nie spowodowało to, że prowadzona odpłatna działalność pożytku przekształca się w działalność gospodarczą.

Z przepisów wynika, że działalność odpłatna pożytku publicznego organizacji pozarządowej stanowi działalność gospodarczą m. in. przeciętne miesięczne wynagrodzenie osoby fizycznej z tytułu zatrudnienia przy wykonywaniu statutowej działalności odpłatnej pożytku publicznego, za okres ostatniego roku obrotowego, a w przypadku zatrudnienia trwającego krócej niż rok obrotowy - za okres tego zatrudnienia, przekracza 3-krotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw ogłoszonego przez Prezesa GUS za rok poprzedni.

Przez wynagrodzenie rozumie się wynagrodzenie z tytułu świadczenia pracy lub usług, niezależnie od sposobu nawiązania stosunku pracy lub rodzaju i treści umowy cywilnoprawnej z osobą fizyczną.

Sprawdź, o co pytają czytelnicy poradnik.ngo.pl:

Przełożony i podwładny we władzach OPP

Członek zarządu, organu kontroli lub nadzoru oraz likwidator organizacji pożytku publicznego odpowiada wobec tej organizacji za szkodę wyrządzoną działaniem lub zaniechaniem sprzecznym z prawem lub statutem, chyba, że nie ponoszą za to winy.

W przypadku wyrządzenia szkody organizacji członkowie organów ponoszą odpowiedzialność solidarną.

Poza tym członkowie organów władzy OPP (zarządu i organu kontroli) oraz likwidatorzy są zobligowani do dołożenia należytej staranności przy wykonywaniu swoich obowiązków i to zarówno jeśli są zatrudnieni jak i w sytuacji gdy pełnią swoje funkcje społecznie.

Sprawdź, o co pytają czytelnicy poradnik.ngo.pl:

OPP: Komisja rewizyjna odpowiada za działalność stowarzyszenia